De voorouderlanden / 3 De randgebieden

Op zoek naar maagdelijke jungle, orang-oetans en nomadische Punan trekt Kees Ruys over de Kapuasrivier tot in het diepe binnenland van Kalimantan. Naast een portret van zijn toneelspelende grootvader, die zich op een van zijn Indische tournees met 'een Dajakschen bediende' had laten fotograferen, draagt hij het negentiende-eeuwse meesterwerk in Centraal Borneo met zich mee, een reisverslag van de Nederlandse arts Anton Willem Nieuwenhuis, die het toen nog nauwelijks in kaart gebrachte eiland in 1896-1897 als eerste westerling wist te doorkruisen. Het enige waarover Nieuwenhuis zich weinig zorgen hoefde te maken, waren koppensnellers; de voornaamste Dayakstamhoofden hadden kort voor zijn komst een verdrag gesloten dat voorgoed een eind moest maken aan het eeuwenoude ritueel. De overeenkomst zou ruim honderd jaar standhouden. Terwijl Ruys in de laatste resten tropisch regenwoud van Borneo een romantische droom najaagt, verlaten elders op het eiland duizenden in trance gebrachte Dayaks hun stadswoningen en langhuizen voor een veldtocht tegen gemigreerde Madurezen, die zou resulteren in een van de meest bizarre episoden uit de moderne geschiedenis.