De ziel in de fabriek

Historici heten de poortwachters van het verleden te zijn. Maar dat maakt hen nog niet tot vrije geleerden. Ook zij zijn immers onderworpen aan het strakke regime van een geleide economie. Arbeidsverdeling, productieketens, boekhoudkundige diensten: niets van dit alles is de geschiedschrijving vreemd. Historici mogen dromen van olympische hoogten, in feite werken zij in de besloten ruimten van de fabriek.

Maar zielloze machines zijn de geschiedschrijvers niet. Zij kennen angsten en obsessies, verborgen verlangens en hallucinaties. Zij willen grafdelvers en ontdekkingsreizigers zijn en gendarmes door het land sturen om archieven te verzamelen. Zij zetten eeuwigdurende ondernemingen op touw, richten instituten op voor elke liefde die zij koesteren en bedenken alomvattende campagnes om hun blijde boodschap te verspreiden.

De ziel in de fabriek beschrijft hoe historici steeds opnieuw trachten het verleden tot een zinvol geheel te herscheppen, maar ook hoe zij zich ten aanzien van datzelfde verleden als procureurs, artsen of 'drakendoders' kunnen opstellen. Dat maakt dit boek tot een fascinerend portret van de arbeid van de historicus, van de man die in maatpak in de mijnschachten van de geschiedenis afdaalt.