Een aangename duisterheid

De mens is een beest.
Of misschien beter, de mens wás een beest. De mens heeft in de loop der tijd het beestachtige van zich afgeschud en zich gesierd met goede manieren en voorname gebruiken. Hij is mens geworden.


Toen er nog geen voorbeelden ter navolging waren (er was immers nog geen mens) moest het op evolutie beluste dier zélf iets bedenken. Aldus geschiedde. Op weg van dier naar mens bedacht de evoluerende primaat tal van zaken die hem blijvend zouden onderscheiden van en verheffen boven het dier. Op de eerste plaats ontdekte de mens noodzakelijke en onontbeerlijke zaken, zoals het bouwen van een huis in plaats van het graven van een hol. Op de tweede plaats vond hij nuttige en handige zaken uit: het wiel, het vuur en het schrift, maar ook het eten met mes en vork in plaats van met handen en voeten. Ten slotte ontstonden aangename en esthetische zaken: het gebruik van kleuren, het maken van muziek, het hakken van beelden, kortom: het scheppen van kunst.


Al die onderscheidende maniertjes en trucjes samen noemen we beschaving. Ze vormen de culturele canon: een corpus van voorbeelden voor alle volgende generaties mensen. Dat deel van die cultuur, waar we enigszins plechtig over spreken en dat we met een hoofdletter C schrijven, zijn we kunst gaan noemen.
Kunst bedekt het oorspronkelijke dierlijke in ons met ongekend raffinement en verbijsterende veelzijdigheid.


Hoe geraffineerder dat kunstzinnig verbergen lukt, des te beschaafder lijken we te zijn. Ergo: kunst is au fond een verduistering. Verduistering van oorspronkelijke beestachtige kwaliteiten en faculteiten.
Kunst is op die manier bezien bedrog. Een leugen. Op z'n zachtst gezegd: een dubbele bodem.
Gelukkig voor ons: een áángename leugen en schóón bedrog…