Het Bureau / 3 Plankton

Een zevendelige cyclus die de omvangrijkste roman uit de Nederlandse literatuur zou worden, over de menselijke verhoudingen op een wetenschappelijk instituut, gewijd aan folkloristisch en dialectisch onderzoek, in de jaren 1957-1987.

Deel 1: Meneer Beerta
Het eerste deel beslaat de periode 1957-1965, waarin 'Meneer Beerta' als directeur het instituut leidde, schrijnend precies en vol kostelijke droge humor geschreven met een hoofdrol voor de stad Amsterdam.

Deel 2: Vuile handen
Periode 1965-1972, de tijd van het Bouwvakkersoproer, de Maagdenhuisbezetting en de Vietnam-demonstraties. Nadat Maarten Koning de gelegenheid voorbij heeft laten gaan om directeur Beerta op het wetenschappelijk instituut op te volgen, moet hij zich voegen naar het veel minder soepele regime van Jaap Balk. De gepensioneerde, nog stug doorwerkende Beerta bezorgt hem een aantal functies en werkzaamheden waar hij behoorlijk mee in zijn maag zit en waarvoor hij zelfs bijna ontslag neemt. Opnieuw worden de gortdroge alledaagse kantoorperikelen 'dodelijk' effectief tot schrijnende humor omgetoverd.

Deel 3: Plankton
Gesitueerd in 1973-1975, oliecrisis en bezuinigingsmaatregelen die echter de personele groei van het bureau geenszins belemmeren. Maarten wordt onder druk gezet om zijn proefschrift te schrijven en meer in de openbaarheid te treden, twee zaken waar hij van gruwt.

Deel 4: Het A.P.Beerta-instituut
'Scharnierroman'. Hij bestrijkt de periode 1972-1979. Maarten moet een nieuw tijdschrift op poten zetten, krijgt groeiende problemen met Ad en Bart en het bureau wordt zelfs met opheffing bedreigd. Maarten gaat zowaar steeds meer in zijn lot berusten.

Deel 5: En ook weemoedigheid
In dit deel, dat de periode 1979-1982 omspant, raakt ook Voskuils alter ego Koning steeds nauwer dan hem lief is betrokken bij zakelijke aangelegenheden. Opgelegde bezuinigingen en de democratiseringsgolf dwingen hem steeds meer in de rol van afdelingshoofd die zijn mensen kost wat kost wil redden. Hij krijgt het drukker dan ooit tevoren met werkzaamheden die hij verfoeit. Hij wordt zich nog pijnlijker bewust van het vergeefse karakter van werkzaamheden en daden en raakt nog meer geïsoleerd. Gelukkig is er ook nu weer volop en vrolijk te genieten van prozaïscher zaken als het gekissebis met echtgenote Nicolien.

Deel 6: Afgang
Het is eind 1982. Het slot van de loopbaan van Maarten Koning op de afdeling Volkscultuur van het Bureau komt in zicht. Maarten begint aan het schrijven van het 'Jaarverslag van de afdeling Volkscultuur over 1982'. Zijn eerste zin luidt veelbetekenend: "Tot onze ontsteltenis maakte Ed Res op 16 september een eind aan zijn leven." Op de volgende dagen vragen andere werkzaamheden zijn aandacht, maar hij voelt zich beroerd en kan zich niet concentreren. Hij gaat ziek naar huis en kruipt onder de wol. Voorlopig is Maarten uit de running.

Deel 7: De dood van Maarten Koning
'Het Bureau lijkt mij een meesterwerk dat alleen in Holland begrepen kan worden' - Max Pam Hoofdpersoon Maarten Koning is gepensioneerd, maar komt zo nu en dan nog wel eens op Het Bureau. Hij merkt echter dat de mensen voor wie hij zich jarenlang heeft ingezet en met wie hij zich op de een of andere wijze toch verbonden achtte, hem in feite hebben laten vallen op het moment van zijn vertrek. De nieuw aangestelde portier weet niet eens wie hij is.