In de tijdmachine door Japan

Verborgen voor de buitenwereld: een land van bergen en valleien, grote steden met tempels en paleizen, een diepblauwe binnenzee vol groene eilandjes - Japan, het land waarin eeuwenlang niemand een blik heeft kunnen slaan behalve een handjevol Nederlanders, die een jaarlijkse reis dwars door het land maakten naar de hoofdstad.

Dat was de Hofreis, ondernomen vanuit de Nederlandse handelspost op Deshima bij Nagasaki, naar het hof van de Shogun in Edo, het huidige Tokyo. Van deze Hofreizen - de eerste vond plaats in 1609 en de laatste in 1858 - zijn gedetailleerde journaals bewaard gebleven, een unieke bron van informatie over Japan in de eeuwen van de afsluiting.

Het was Rudy Kousbroek die in 1972 deze Hofreis opnieuw heeft gemaakt en als eerste Nederlander na meer dan honderd jaar de route terugzag die de Hollanders eeuwenlang hadden gevolgd.

In het kader van 400 Jaar Nederland-Japan heeft Kousbroek deze Hofreis nog een keer kunnen herhalen, samen met de cineast Hans Keller, en ditmaal met inbegrip van de zogenoemde 'Waterreis' over de Binnenzee, met zijn duizenden eilanden waar in vierhonderd jaar heel weinig is veranderd.

Het resultaat is een weergaloze reis door de tijd, vol vondsten en ontdekkingen. 'Sightseeing in het verleden aan de hand van een tweehonderd jaar oude Baedeker,' noemt Kousbroek het - havenstadjes aan de Binnenzee die nu niet eens meer op de kaart staan, en waar sinds het einde van de Deshima-periode geen Nederlander meer een voet had gezet, bleken nog nauwkeurig te beantwoorden aan beschrijvingen in de Hofreisjournaals van omstreeks 1800 en eerder, met tempels waar zich vaak nog dezelfde kunstvoorwerpen bevinden die de Hollanders daar hebben gezien en waarvan het bestaan was vergeten.

Een andere verborgen dimensie van de hofreis waarin dit boek een blik gunt is de erotiek: de liefdesavonturen die de Hofreizigers meestal ruimschoots ten deel vielen in de tempels en theehuizen langs de 1500 kilometers lange route tussen Nagasaki en Edo, en waarvan nog niet alle sporen zijn uitgewist.