Inleiding comparatieve filosofie / III B / druk 1

Deel IIIA was hoofdzakelijk gewijd aan een analyse van de moeilijke verhouding tussen wetenschap en religie Ð of: tussen de rationele en de mystieke functie. In deel IIIB stellen we eerst de vraag naar het subjectieve evenwicht tussen de drie dimensies van ons bestaan, natuur, rationaliteit en mysticiteit, of, m.a.w., naar het geluk. We stellen vast dat het geluk in de natuur zich als een yin-yang harmonie automatisch instelt Ð en dat het Tao•sme derhalve het Ôterug naar de natuurÕ als het ware geluk ziet. Maar het geluk Ð de beatitudo Ð in het transcendente vlak is een hachelijke onderneming. Meestal geven de spanningen tussen natuur en beschaving, tussen religie en wetenschap aanleiding tot dualismen, en tracht men hieruit te ontsnappen in een opwaartse spiraal Ð zowel in de westerse wetenschap als in het Boeddhisme. Maar ze kunnen ook opgelost worden vanuit de complementariteitsidee, waarin beide dimensies alternatief dominant worden. Deze idee, die uit de quantumfysica ontstaan is, lijkt echter een universeel principe te zijn. Als speciale voorbeelden wordt hier aandacht besteed aan geneeskunde en aan kunst, waarbij speciaal op het eigen karakter van de Chinese alternatieven wordt gewezen.
Tenslotte wordt het model op de tijdsas geplaatst en aldus gedynamiseerd, waardoor het een kosmisch karakter krijgt.
De bedoeling van het gehele werk was niet een nieuwe filosofie te cre'ren, ook niet een wereldfilosofie te ontwerpen, maar een weg te openen voor daadwerkelijke integratie, aldus een kleine bijdrage leverend aan de droom van Erasmus: Ego mundi civis.