Jaarboek ICT en samenleving 2010

In 2000 lanceerden de Europese regeringsleiders in Lissabon een ambitieuze visie op de toekomst van Europa, met als punt op de horizon het jaar 2010. In 2000 stond Europa er uitstekend voor: de economie zat in de lift, de werkloosheid was relatief laag en de vooruitzichten waren allerwegen optimistisch. Voortbouwend op dat positieve gevoel werd de Lissabon Agenda opgesteld. In tien jaar tijd zou Europa moeten uitgroeien tot de meest dynamische en concurrerende kenniseconomie ter wereld met een arbeidsparticipatie van 70 procent en een economische groei van 3 procent. De Lissabonagenda beloofde ook dat maatschappelijk welzijn en sociale cohesie hand in hand zouden gaan met economische groei. Voor de realisatie werd aan informatie- en communicatietechnologie (ICT) een groot belang toegekend.

Een florerende kenniseconomie zou er niet komen zonder digitale technologie. Anno 2010 lijkt het welhaast ongepast om dat rooskleurige beeld van economische groei en maatschappelijk welzijn nog langer overeind te houden. Moeten de veronderstellingen over de kenniseconomie en de cruciale betekenis van ICT niet grondig worden herzien? En, nog wat pregnanter geformuleerd: wat was de rol die deze visie speelde bij het veroorzaken van de crisis? Heeft ICT als drijvende kracht achter globalisering misschien perverse effecten gehad, omdat juist door ICT niemand zich meer kan onttrekken aan de risico's van de mondiale netwerkeconomie? Moet in het licht van de huidige crisis niet zozeer het belang van ICT voor ongebreidelde productiviteitsgroei worden vooropgesteld, maar juist - en veel krachtiger - voor duurzaamheid?

Dit jaarboek is opgezet als een kritische analyse van de Lissabonagenda. Auteurs uit de wereld van technologie, wetenschap en beleid verdiepen zich in de vraag wat de afgelopen tien jaar met ICT is gerealiseerd in economisch en sociaal opzicht en in termen van duurzaamheid. Hoe staat de Europese kenniseconomie ervoor en waar heeft ICT ons in het licht van de Lissabon-ambities gebracht? En wat betekent dat voor een nieuwe Europese agenda? De toekomst vraagt om een duurzame informatiesamenleving.