Nagelaten fragmenten / 1 Herfst 1869 - eind 1874 / druk 1

Nietzsche komt op 19 april 1869 in Bazel aan om er als 24-jarige hoogleraar in de klassieke filologie colleges te geven. Zijn eerste aantekeningen uit de herfst van dat jaar gaan veelbetekenend genoeg over ontstaan en aard van de opera in relatie tot de Griekse tragedie en ze vormen de opening van Nietzsches Nagelaten fragmenten 1869 - 1874.

Daarmee hebben we een rode draad uit het veelkleurige stramien in handen dat hier wordt uitgetekend. Voeg eraan toe dat een jaar eerder, oktober 1868, Nietzsche voor het eerst Richard Wagner had ontmoet en dat hij op 21 januari 1869 diep onder de indruk raakte van Wagners Meistersinger, en die rode draad krijgt vele vertakkingen. Nietzsches bespiegelingen over de verhouding tussen taal, muziek en drama spitsten zich aan de hand van 'Wagners opera's toe op de vraag naar de mogelijkheid van een wedergeboorte van de Griekse tragedie in de Duitse taal en muziek. De mogelijkheid van die wedergeboorte is 'als in steen' vastgelegd, zoals Nietzsche het noemde, in De geboorte van de tragedie. Dat boek verschijnt in januari 1872 en opent met een 'voorwoord aan Richard Wagner'. De nagelaten fragementen bevatten een veel uitvoeriger versie van dat voorwoord en tal van verhelderende inzichten over de manier waarop Nietzsche het antieke Griekenland in het moderne Duitsland gespiegeld ziet.

Het behoort tot de bijzondere conjunctuur van deze fase van Nietzsches denken (waarin ook vier Oneigentijdse beschouwingen ontstaan) dat hij de Duitse cultuur, zo ze al bestaat, verlamd ziet door een teveel aan positivistische wetenschap en vastgelopen Verlichting en een tekort aan mythe. De huidige mens, die het zonder mythen moet stellen, is een ontwortelde: hij zoekt een foutief houvast in bezit, techniek en wetenschap en in de oneigenlijke troost die - zoals de tweede Oneigentijdse het zo dwingend laat zien - geschiedenis en geschiedwetenschap bieden.