Nagelaten fragmenten / 4 / druk 1

Het eerste schrift uit dit deel Nagelaten fragmenten heeft van de tekstbezorgers de titel ëTautenburgse aantekeningen voor Lou von Salomé´ meegekregen - voor de ëjonge Russin´ dus van wie Nietzsche een paar maanden eerder in Rome gecharmeerd is geraakt en die hem in Tautenburg gezelschap hield. Nietzsche bracht er de zomermaanden van 1882 door. Dit schriftje (dat trouwens opent met het woord ësolitudo´) is echter maar veertig bladzijden groot. Het verzwijgt dat óók Nietzsches zuster Elisabeth in Tautenburg van de partij was. Maar dan als ijverzuchtige chaperonne en zedemeesteres: een aanwezigheid die pijnlijk preludeert op het dubbele debacle van zowel een onafwendbare breuk met Nietzsches thuisfront (moeder Franziska en zus ëLieschen´) als een zich aftekenende onmogelijkheid van een langere verbintenis met Lou.Veel van die ervaringen worden deels onmiddellijk, deels in een zeer geleidelijk en ook zeer afgeleid omsmeltingsproces tot levenswijsheden omgestookt, die uiteindelijk belanden in Zarathoestra. Zo ergens in Nietzsches Nalatenschap springt hier wel in het oog hoezeer hij losse, terugkerende gedachtestenen eindeloos tot aforistische parels bij blijft vijlen en hoe zich via kleinigheden en detaillistische geheimen ontwikkelt wat hij zijn ëgrote stijl´ noemde.

De alchemistische toverij van dit schrijven speelt zich af tegen de achtergrond van een leven waarin Nietzsche feitelijk steeds eenzamer wordt. Hij is voortaan min of meer echt de kluizenaar van Sils-Maria, waarvoor hij tot op heden doorgaat; tegelijk blijft hij van een onbegrijpelijke monterheid. Op 25 januari 1884 schrijft Nietzsche aan Overbeck:ëDe voltooiing van mijn Zarathoestra heeft mijn gezondheid heel veel goed gedaan.´ Maar de lezer zij ook voor dit deel al gewaarschuwd. In een brief van twee weken later aan dezelfde Overbeck noemt Nietzsche de hele Zarathoestra ëeen explosie van krachten, die zich decennialang opgehoopt hebben: bij zulke explosies kan de auctor intellectualis gemakkelijk zelf mee de lucht ingaan.´ De beurt is meer dan ooit aan secure lezers.