Of geweld zal worden gebruikt ! / druk 1

In de periode van 1840 tot net na de Eerste Wereldoorlog speelde het leger een prominente rol bij de ordehandhaving in Nederland. Het had niet alleen een repressieve taak zoals bij het neerslaan van de voedseloproeren in 1845 en 1847 of bij het Amsterdamse Palingoproer van 1886, maar werd in veel gevallen ook preventief ingezet bij kermissen, optochten en wedstrijden. Het leger vulde de hiaten in de gebrekkige burgerlijke politiezorgen op. Hierin kwam gestaag verandering door het hardhandige optreden van het leger tijdens het Amsterdamse kermisoproer van 1876. Ronald van der Wal geeft een gedetailleerd beeld van het moeizame de-militariseringsproces dat na het beruchte kermisoproer op gang kwam. Door versterking en professionalisering van het politieapparaat verloor het leger uiteindelijk zijn rol als ordehandhaver geheel.