Om de democratie

De laatste jaren is de achterstand op het vlak van de geschiedschrijving van het Nederlandse liberalisme voor een groot deel ingelopen. Een monografie over de geschiedenis van de Vrijzinnig-Democratische Bond VDB ontbrak echter nog. Met dit proefschrift wordt in deze lacune voorzien.

De auteur beschrijft en analyseert de geschiedenis van de vdb vanuit tal van invalshoeken (onder meer inhoudelijk-ideologisch, organisatorisch, parlementair-historisch en electoraal). In Om de democratie wordt aangetoond dat de vdb de exponent was van een zelfstandige politieke stroming. De vdb onderscheidde zich van zijn electorale concurrenten ter linkerzijde (de sdap) en ter rechterzijde (de liberalen) door zijn consequente aandacht voor de democratie. Daarbij ging het niet alleen om de democratie in formele zin (invoering van het algemeen kiesrecht), maar ook om het meer materiële democratiebegrip: gelijke ontwikkelingsvoorwaarden voor iedereen, nadruk op individuele ontplooiing en emancipatie. Rondom dit brede democratieconcept ontwikkelde de vdb een eigen ideologisch profiel dat steeds nauwer ging aansluiten bij de ideeënwereld van het toenmalige vrijzinnig-protestantisme.
Opmerkelijk was dat de vdb zich, meer dan de liberale Vrijheidsbond, electoraal goed wist te handhaven. Het opgaan van de partij in de directe naoorlogse doorbraak valt daarmee moeilijk te rijmen. De oprichting van D66, een partij met een aantoonbaar sterke verwantschap met de vdb, moet dan ook worden gezien als een correctie daarop.