Ons fatsoen als natie

Tot de erflaters van Nederlands 'tweede gouden eeuw' behoort ongetwijfeld Victor de Stuers (1843-1916), die als chef van de afdeling Kunsten en Wetenschappen op het departement van Binnenlandse Zaken in hoge mate heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van de kunsten in Nederland. De verstrekkende invloed die zijn artikel 'Holland op zijn smalst' uit 1873 uitoefende op de nonchalante lauwheid van die dagen, is nog voelbaar in actuele politieke discussies over de relatie tussen overheid en kunst.

Wat tot dusverre ontbrak, is een samenvattende, kritische studie over De Stuers? leven en werk, geplaatst in de context van zijn generatie en zijn tijd. Met dit boek biedt Jos Perry voor het eerst een afgerond portret.

In onze sterk verzuilde geschiedschrijving is De Stuers al te vaak neergezet als een typische representant van de katholieke zuil. Uit dit boek komt naar voren dat hij, zowel in zijn opvattingen als in zijn beleid, minstens evenzeer een nationale figuur mag heten. Meer dan wie ook belichaamt hij het culturele nationalisme van zijn tijd, een nationalisme dat overigens eerder defensief dan triomfalistisch van aard was. Elke natie die zichzelf respecteert, dient naar zijn overtuiging hart te hebben voor de kunsten, voor de architectuur, voor haar geschiedenis, haar monumenten, kortom voor alles wat wij inmiddels 'cultureel erfgoed' zijn gaan noemen.