Schuld en Boete II

Het veelzijdig genie van Dostojewski komt in Schuld en boete wel zeer bijzonder naar voren. Op enkele momenten heef het verhaal de spanning van een 'thriller'. Andere malen kan men het een 'detective' noemen, bijvoorbeeld in het spannende gesprek met de instructieambtenaar Porfiriï Petrowitsj, hoewel daarin niets is van de gebruikelijke truc, omdat er geen geheim is. Het boek is verder een aanschouwelijk tijdbeeld van Sint-Petersburg in het midden van de 19e eeuw, met zijn schrijvende toestanden in de studentenwereld en onder de kleine burgerij. Dat het een psychologische roman is behoeft nauwelijks gezegd te worden. Met een geniale blik heeft Dostojewski de menselijke ziel doorzien en inzichten uitgesproken, die later door de psychoanalytici zouden worden bevestigd. Nogsteeds zijn zijn werken een bron van inspiratie, ook voor de vakpsychologen. Toch is Schuld en boete méér dan dit alles. Het getuigt bovenal van de wereldbeschouwing van zijn auteur, van datgene wat men het 'Russische christendom' noemt, een getuigenis dat hij, zeer parodoxaal, laat geven door de 'profetie' van de dronken Marmeladow en het voorlezen van het verhaal van Lazarus' opwekking door Sonja. Los van een bepaalde dogmatische of confessionele vorm blijft dit een merkwaardig fascinerende invloed uitoefenen op alle serieuze lezers, tot welke aard van geloof of ongeloof zij zich ook rekenen.