ZemZem / 1/2013 Irak tien jaar later

Tien jaar geleden vielen de Verenigde Staten Irak binnen, met steun van onder andere Nederland. Tegenstanders van de oorlog - omdat deze op verkeerde gronden werd gevoerd - hebben achteraf misschien gelijk gekregen.

In zijn bijdrage over veranderende geweldspatronen in Irak schrijft Michiel Leezenberg dat hij niet één Irakees heeft ontmoet die ondubbelzinnig tegen de Amerikaanse invasie was. ZemZem vroeg twee uit Irak afkomstige schrijvers hun herinneringen op papier te zetten. Ibrahim Selman legt uit waarom hij in 2003 een voorstander was van de Amerikaanse inval. Ter illustratie citeert hij een brief van een Iraakse soldaat die vocht in de oorlog tegen Iran in de illusie dat zijn familie in veiligheid verkeerde.

Rodaan Al Galidi haalt herinneringen op aan de eerste en tweede keer dat de Verenigde Staten Irak aanvielen. 'Ik heb vorige week naar mijn familiie in Bagdad gebeld om te vragen hoe het is."Goed," zeiden ze. "We hebben twee jaar lang geen autobom in onze wijk gehad". Na 2008 was hun antwoord:"Goed, twee dagen lang geen autobom in onze wijk." Daarvoor zeiden ze:"Goed, van vijf uur vanochtend tot nu toe geen autobom in onze wijk."' Al Galidi's advies:'breng de komende dertig jaar geen bezoek aan Irak.'

Joost Hiltermann bezocht Irak vele malen. Tijdens zijn laatste bezoek zag hij hoe met het vertrek van de Amerikaanse soldaten ook Washingtons invloed zo goed als verdwenen is. 'Ze is een verbijsterde toeschouwer die hoopt dat alles niet plotseling instort.'

Saad Salloum, redacteur van het Iraakse tijdschrift Masarat en een van de oprichters van de Iraakse Raad voor de Interreligieuze Dialoog, signaleert dat Irakezen de VS verantwoordelijk houden voor de etnische en religieuze spanningen. Maar de Amerikaanse inmenging is niet de enige oorzaak van de massale exodus van minderheden, aldus Salloum. Hij komt binnenkort naar Nederland op uitnodiging van IKV Pax Christi. Dat geldt ook voor de mensenrechtenactivist Hanaa Edwar, die de Iraakse premier Nuri al-Maliki tijdens een VN-conferentie confronteerde met zijn beleid om demonstranten zonder vorm van proces in de gevangenis te laten zitten. In deze ZemZem een portret van haar. Edwar is een van de vele Irakezen die zich inzetten voor democratisering. Thirsa de Vries laat aan de hand van de totstandkoming van de Iraakse NGO-wetgeving zien dat hun inspanningen wel degelijk iets opleveren, al is er nog weinig reden tot optimisme.

Dit nummer starten we ook met de serie Veldnotities, waarin auteurs verslag doen van hun onderzoeksactiviteiten: veldwerk in binnen- of het buitenland, archief- en bibliotheekbezoek, het afspeuren van het internet, het ondervragen van informanten. In deze eerste aflevering schrijft Lenie Brouwer over haar onderzoek naar activisme dat de grenzen van Marokko en Nederland overschrijdt. Wie aan deze rubriek wil bijdragen kan zich melden bij de redactie.